Walka z nadwagą: wzrost świadomości w Światowy Dzień Otyłości

Otyłość jest stwierdzana, gdy udział tkanki tłuszczowej przekracza 25% masy ciała u mężczyzn i 30% u kobiet. Według najnowszych danych, około 25% dorosłych w Polsce boryka się z problemem otyłości. Wśród dzieci otyłość dotyka około ~13% chłopców i ~5% dziewcząt. Szacuje się, że w ciągu ostatnich 50 lat średni obwód pasa zwiększył się o 10 cm u mężczyzn i aż 17 cm u kobiet.

Najczęstszą przyczyną rozwoju otyłości jest nadmierne spożywanie pokarmów, co prowadzi do dodatniego bilansu energetycznego i magazynowania nadmiaru energii w postaci tkanki tłuszczowej. To z kolei prowadzi do rozwoju otyłości pierwotnej, nazywanej również prosta lub pokarmową. Inne przyczyny otyłości to choroby wpływające na zaburzenia hormonalne oraz zmiany w tempie metabolizmu, takie jak niedoczynność tarczycy czy zespół Cushinga.

Otyłość może być spowodowana także leczeniem niektórych chorób, zwłaszcza przy użyciu leków hormonalnych (np. estrogenów), przeciwdepresantów, przeciwpadaczkowych i sterydów. Otyłość, która rozwija się w wyniku chorób lub farmakoterapii, nosi nazwę otyłości wtórnej.

Bez względu na przyczyny otyłości, tkanka tłuszczowa może być rozkładana w organizmie w różny sposób. Jeśli robi to równomiernie, mówimy o otyłości uogólnionej. Odkładanie się tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha jest charakterystyczne dla otyłości brzusznej, zwanej również androidalną, głównie diagnozowanej u mężczyzn. Z kolei umiejscowienie tkanki tłuszczowej w okolicy ud i pośladków dotyczy głównie kobiet i jest cechą otyłości gynoidalnej.

Podstawową metodą diagnozowania otyłości jest pomiar wskaźnika BMI, którego wartość świadcząca o prawidłowej masie ciała oscylować powinna pomiędzy 18.5 a 24.99. Wartość powyżej 25 świadczy o nadwadze, powyżej 30 o otyłości I stopnia, a powyżej 35 o otyłości II stopnia, tzw. otyłości klinicznej. W przypadku BMI przekraczającego 40 – otyłość określana jest mianem otyłości olbrzymiej. Otyłość brzuszna, androidalna i gynoidalna rozróżniana jest z kolei na podstawie wskaźnika WHR (obwód talii/ obwód bioder).

Nadwaga i otyłość to problemy znane od dawna. Przyczyny tych zaburzeń metabolicznych są znane i szczegółowo opisane. Mechanizmy rozwoju tych chorób są doskonale poznane i udowodnione. Wśród najważniejszych czynników powstawania otyłości znajduje się:

• dieta,
• styl życia,
• stan zdrowia psychicznego,
• warunki socjoekonomiczne,
• stan środowiska naturalnego,
• uwarunkowania genetyczne.

Pierwotny nadmiar tkanki tłuszczowej zawsze wiąże się z rozwojem następujących chorób i konsekwencji:

• miażdżyca,
• hipercholesterolemia i dyslipidemia,
• nadciśnienie tętnicze,
• choroby układu krążenia (głównie choroby serca – zawał, udar, choroba wieńcowa,
• migotanie przedsionków, udar mózgu, żylna choroba zakrzepowo-zatorowa),
• cukrzyca typu 2,
• choroby układu mięśniowo-szkieletowego (głównie zwyrodnienia kostno-stawowe, choroby zapalne stawów np. reumatoidalne zapalenie stawów),
• osteoporoza,
• choroby wątroby,
• choroby nerek (kamica nerkowa, przewlekła choroba nerek),
• choroby układu pokarmowego (refluks żołądkowo-przełykowy, rak jelita grubego),
• dna moczanowa (podagra),
• astma,
• zespół bezdechu sennego,
• depresja, zaburzenia lękowe i emocjonalne,
• zaburzenia hormonalne doprowadzające do niepłodności,
• wzrost ryzyka rozwoju raka i nowotworów (np. rak piersi, jajnika, endometrium).